Plastiklerin Besinle Teması Bizi Endişelendirmeli mi?

Marketten aldığınız yoğurdun paketi, suyunuzun şişesi veya kullandığınız saklama kapları…
Evet hepsi plastik, peki hepsi aynı mı?

Bu soruyu cevaplamak için size bir ipucu verebilirim! Plastik ürünleri elinize aldığınızda altındaki sembolleri inceleyin. İçinde sayı olan bir üçgen görebilirsiniz.
İşte bu sembol, o plastiğin türünü ve hangi amaçla kullanılabileceğini gösteriyor. Nasıl mı?

Plastikler, üretildikleri ham maddeye göre 1’den 7’ye kadar numaralandırılıyor.
Bunlar rastgele sayılar değil! Bazıları gıdayla temasa uygun, bazıları ise kolay parçalanabilir ve mikro-parçalar halinde gıdaya bulaşabilir.

Plastik Kodları Ne Anlama Geliyor?

• 1-2-5 numaralı plastikleri zorunlu durumlarda besinle temasta kullanabilirsiniz fakat rutininizde cam, silikon, paslanmaz çelik gibi daha güvenilir alternatiflere yer vermelisiniz!
• 1-3 numaralı plastikler daha yüksek geri dönüştürülme oranına sahip.
• 4-7 numaralı plastikler için tekrar kullanım genellikle önerilmiyor ve geri dönüştürülme oranları düşük.

Plastik Her Zaman Güvenli Değil!

Özellikle ısıya maruz kalan plastiklerde (örn. mikrodalgada ısıtma, sıcak su koyma), zararlı kimyasallar besine geçebilir.
Bu durum, uzun vadede hormonal dengeyi bozabilir. Ayrıca bazı plastik türlerinde kanserojen riskler oluşabilir.

BPA (Bisfenol A) özellikle dikkat edilmesi gerekenler arasında. Bu bileşik, vücutta östrojen benzeri etki göstererek endokrin sistemi olumsuz etkileyebilir.

İnsan sağlığı için oluşturduğu risklerin yanında, plastiklerin gezegen sağlığını bozucu etkilerini de göz ardı etmemek gerekiyor.
Kullanılan plastiklerin yalnızca %9’ unun geri dönüştürüldüğü tahmin ediliyor.
Bu durum uzun vadede gezegenimizin daha da kirlenmesine sebep oluyor.

Nelere Dikkat Etmeliyiz?

• Besinle temas eden plastiklerde 1, 2 ve 5 numaralı kodları tercih edin.
• 3, 6 ve 7 numaralı plastiklerden olabildiğince uzak durun.
• Elinizdeki ürünlerin mikrodalga ve bulaşık makinesine uygunluk işaretini kontrol edin.
• Ürünlerin sağlamlığını kontrol edin, çizikler varsa ürünü kullanmayı bırakın.
• Plastik yerine cam, paslanmaz çelik, silikon gibi alternatifleri tercih edin.

Farkındalık Yaratın

Günlük hayatımızda plastik kullanımından kaçmak neredeyse imkansız.
Taşıma kolaylığı, kırılma riskinin olmaması, hafif olması gibi sebepler kullanım için teşvik edici olabiliyor.
Fakat sağlık risklerinin göz ardı edilmemesi gerekiyor.

Hangi ürünün besinle temasının uygun olduğunu öğrenmek oldukça kıymetli.
Siz de bu konuda özenli davranmaya ve çevrenizdekileri bu konuda uyarmaya lütfen özen gösterin!

---

Kaynaklar:

• DOI: 10.1016/j.jped.2023.09.010
• DOI: 10.1016/j.wmb.2025.100204
• Tablo için kaynaklar:
  • https://sustainability.ph/news-articles/food-storage-basics-when-to-reuse-recycle-or-toss-plastics
  • https://plasticactioncentre.ca/directory/plastic-by-the-numbers/