Ya Suçlu Gluten Değilse?
2025-11-08
Ya Suçlu Gluten Değilse?
“Yemekten sonra karnım davul gibi şişiyor, kemerim sıkmaya başlıyor!” diyenlerden misiniz? Günümüzde birçok kişi bu tür şikayetlerin suçlusunun gluten olduğunu düşünüyor. Peki problemin sebebini bulmak gerçekten bu kadar kolay mı?
The Lancet dergisinde Ekim 2025’te yayımlanan yeni bir araştırma, şişkinlik ve hazımsızlık şikayetlerinin düşündüğümüzden çok daha farklı mekanizmalarla ilişkili olabileceğini gösteriyor. Gelin, gluten hassasiyeti konusuna biraz daha yakından bakalım.
Gluteni Kes, Rahatlarsın- Mı Gerçekten?
Çölyak hastasıysanız veya buğday alerjiniz varsa buğday ve türevi ürünleri tüketmek sizin için güvenilir değil. Bazı bireylerde ise gluten hassasiyeti sebebiyle şişkinlik, hazımsızlık gibi şikayetler alevlenebiliyor. Yine de güncel bilimsel veriler, bu durumun sadece glutenle açıklanamayabileceğini gösteriyor.
Araştırmalara göre sindirim enzimlerindeki yetersizlikler, bağırsak mikrobiyotasındaki dengesizlikler veya bireysel hassasiyetler bu şikayetleri tetikleyebilir. Yeni yayımlanan çalışma, glutenin tek başına sindirim sorunlarına yol açmadığını, bazı bireylerde bağırsak sinir sisteminin hassasiyetinin (visceral hypersensitivity) ve fermente olabilen karbonhidratların (FODMAP) asıl tetikleyici olabileceğini vurguluyor.
Herkeste Gluten Hassasiyeti Olabilir mi?
Dünya genelinde her 10 kişiden 1’ i glutene karşı bir hassasiyeti olduğuna inanıyor. Bilimsel araştırmalarda ise kendini “glutene duyarlı” tanımlayanların %16-30’ unun bu konuda haklı olduğuna dikkat çekiliyor!
Araştırmacılar, problemin temelinde 2 mekanizmadan şüpheleniyor: Özellikle nocebo etkisi (plasebo etkisinin tam tersi, normalde kötü etki göstermeyecek bir ürünün size zarar vereceğine inandığınız için kendinizi kötü hissetmeniz) ve diğer fermente olabilen karbonhidratlar.
Şişkinlikle Başa Çıkmanın Daha Bilimsel Yolları
Gerçek bir tıbbi gerekçe yokken gluteni tamamen kesmek, besin ögesi eksikliklerine yol açabiliyor. Piyasada glutensiz etiketiyle satılan bazı ürünler ise lif içeriği düşük, nişasta içeriği yüksek besinler olabiliyor. Bu noktada bir uzmanın yönlendirmesiyle, size uygun bir beslenme planı oluşturmakta fayda var.
Peki bu süreçte bedenim için neleri daha iyi yapabilirim derseniz aşağıdaki 5 maddeyi inceleyin:
- Besin günlüğü tutun: Tükettiğiniz besinleri ve yaşadığınız rahatsızlıkları düzenli şekilde not alın.
- Yavaş yiyin: Yeterince çiğnememek sindirimin sekteye uğradığı ilk aşamalardan birisi! Bu durum mide ve bağırsaklarınızı rahatsız edebiliir. Ayrıca hızlı yemek, hava yutmanıza sebep olup şişkinliğinizi artırabilir.
- Bilinçsiz ürün kullanımından uzak durun: Bağırsaklarınızı “hızlandırsın” diye aldığınız çeşitli ürünler bağırsak mikrobiyotanızı bozabilir, sindirim sisteminizi rahatsız edebilir. Uzman kontrolünde olmak önemli.
- Doktorunuz tarafından size önerilmedikçe, gereksiz ve uzun süreli eliminasyonlardan kaçının.
- Düşük FODMAP yaklaşımını kısa süreli, profesyonel destekle deneyebilirsiniz.
Özetle, şişkinlikte suçlu her zaman gluten olmayabilir. Gerçek neden bazen bağırsak problemleri, bazen stres, bazen de yeme davranışınız olabilir.
Beslenmede “Arkadaşıma iyi gelen bana da iyi gelir.” yaklaşımı yerine size uygun yönlendirmeler için bir uzmana danışmalısınız.
-Diyetisyen Bengisu Tekirdaş
Kaynak: Biesiekierski, J. R., Jonkers, D., Ciacci, C., & Aziz, I. (2025). Non-coeliac gluten sensitivity. The Lancet.